Srebrny ołtarz główny biskupa Andreasa Jerina

Legendarny srebrny ołtarz główny, jeden z najcenniejszych zabytków późnego renesansu w Polsce. Ołtarz o wartości 10 tysięcy talarów został ufundowany w 1590 r. przez katolickiego biskupa Andreasa von Jerina, a wykonany na miejscu, we Wrocławiu przez miejscowych luterańskich rzemieślników pod kierownictwem złotnika Paula Nitscha. Cena ołtarza była w chwili złożenia na niego zamówienia równowartością średniej wielkości miasta. Po zainstalowaniu w katedrze w 1591 r. aż do końca II wojny światowej był jej głównym ołtarzem i jednym z najczęściej oglądanych zabytków w mieście. W ten sposób ołtarz katedralny wykonany przez luterańskich artystów stał się chlubą pierwszej katolickiej świątyni Śląska.

Ołtarz został częściowo zniszczony w 1632 r. przez wojska szwedzkie i saksońskie, gdy żołnierze ukradli srebrne blachy z tylnych ścian ołtarza, przy okazji uszkadzając skrzynię i boczne skrzydła. Srebrne figury nie zostały zrabowane, gdyż ukryto je przed zajęciem miasta. W 1650 r. ołtarz został odrestaurowany z polecenia siostrzeńca biskupa, kanonika Philippa von Jerina, wówczas blachy zastąpiono suknem ozdobionym srebrnymi gwiazdami i rozetkami.

W czasie II wojny światowej w trakcie działań przed Festung Breslau ołtarz został zdemontowany – srebrne elementy złożono w katedralnym skarbcu, a malowane skrzydła przewieziono do jednej ze składnic muzealnych, potem do kościoła w Szamotułach. Dopiero po 20 latach wróciły do Wrocławia. Wszystkie zachowane elementy ołtarza po raz pierwszy od 1944 r. zostały pokazane w 2017 r. na wystawie „Skarbiec. Złotnictwo archikatedry wrocławskiej” prezentowanej w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.

We wrześniu 2018 r. umowę w sprawie rekonstrukcji słynnego dzieła podpisali Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz ksiądz Paweł Cembrowicz, proboszcz Archikatedry pw. św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu. 20 grudnia 2019 srebrny ołtarz biskupa Jerina powrócił do wrocławskiej katedry.

Manierystycznym ołtarz jest pentaptykiem, składa się z drewnianej szafy ołtarzowej, obitej bordowym aksamitem ozdobionym srebrnymi gwiazdami. Na jego tle umieszczono srebrne figury ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa, Marii i św. Jana Ewangelisty. We wnękach skrzydeł również wyłożonych bordowym aksamitem i ozdobionych gwiazdami umieszczono srebrne figury św. Andrzeja Apostoła i św. Jadwigi Śląskiej (prawe skrzydło) oraz św. Jana Chrzciciela i św. Wincentego z Saragossy (lewe skrzydło). Ponadto poniżej świętych są srebrne, małe medaliony związane z fundatorem: w prawym skrzydle jego herb, a w lewym portret z profilu. Szafa główna i wnęki skrzydeł obramowano złoconymi ażurowymi ornamentami roślinnymi ze srebra. Otwarty ołtarz ma 376 cm szerokości i 301,5 cm wysokości. Główna skrzynia jest zamykana czterema skrzydłami.

Srebrne figury ołtarzowe Jezusa i Marii oraz świętych: Jana Chrzciciela, Wincentego, Andrzeja, Jadwigi Śląskiej i Jana Ewangelisty, a także malarskie przedstawienia scen z życia patrona katedry św. Jana Chrzciciela i wizerunki Ojców Kościoła należą do najwspanialszych dzieł sztuki późnego renesansu na Śląsku. Zaś wolnostojąca srebrna i częściowo złocona figura Chrystusa Zmartwychstałego (Salvator Mundi) autorstwa Caspara Pfistera z roku 1625 jest nie tylko najważniejszym zachowanym dziełem tego wybitnego artysty, lecz także najwybitniejszym z arcydzieł złotnictwa wrocławskiego 1 poł. XVII w.