Drzwi płockie

Drzwi do katedry w Płocku zamówił biskup Aleksander z Malonne (zm. 1156). Mistrz Riquin, wraz z pomocnikiem Waismuthem, odlali je w brązie, w technice wosku traconego, w latach 1152-1154 w jednej z magdeburskich odlewni. Nie ma pewności czy należała ona do tamtejszej fabrica ecclesiae, działającej przy katedrze, zarządzanej przez biskupa Wichmana z Wetynu (ok. 1110-1192).

Oryginał w Nowogrodzie Wielkim na Rusi, kopia z brązu w katedrze w Płocku.

Figurki biskupów i wykonawców znajdują się wśród reliefów, do których w 1 ćwierci XV w. dodano jeszcze przedstawienie ruskiego odlewnika, mistrza Abrahama. On też przystosował wrota do portalu zachodniego w soborze sofijskim w Nowogrodzie Wielkim na Rusi, dodając cyrylicą tłumaczone z łaciny ruskie napisy. Hipotetycznie przyjmuje się, że drzwi zostały zrabowane z Płocka pod koniec XIII w. i po różnych kolejach losu, zawieszono je jako „miedzianą ikonę” w cerkwi prawosławnej na początku XV w.

Rekonstrukcja układu kwater w powiązaniu z artykułami wiary, nawiązuje do starodawnej tradycji chrześcijańskiej, wedle której każdy z Apostołów, zanim wszyscy rozeszli się w świat na misję ewangelizacyjną, wygłosił jeden artykuł wiary, co trafnie wyraża polska nazwa Skład Apostolski.

Dla upamiętnienia tego faktu od IX wieku obchodzono w Kościele powszechnym święto Rozejścia Apostołów, zwane także świętem Rozesłania Apostołów (Divisio Apostolorum). Ikonografia kwater Drzwi Płockich przypomina o tej odległej tradycji. Oto schemat ukazujący przyporządkowanie kwater do XII artykułów wiary Składu Apostolskiego.

PROLOG. DIVISIO APOSTOLORUM – ROZESŁANIE APOSTOŁÓW

Program ikonograficzny utrwalony w reliefach Drzwi Płockich rozpoczyna górna kwatera lewego skrzydła. Składa się ona z trzech płyt: z lewej – Kolegium Apostołów z Maryją, po środku jest Przekazanie władzy kluczy świętemu Piotrowi – Traditio clavium, a po prawej – druga część Kolegium Apostołów ze św. Piotrem. Taki układ jest błędny, ponieważ dwukrotnie występuje obok siebie św. Piotr. W centrum powinna znajdować się płyta przedstawiająca Wniebowstąpienie Jezusa, która to scena w średniowieczu oznaczała również Zesłanie Ducha Świętego. Zatem rekonstrukcja pierwotnego układu trzech tablic powinna polegać na umieszczeniu w centrum płyty przedstawiającej Wniebowstąpienie Jezusa – Zesłanie Ducha Świętego. Wówczas tablica zyskuje na logicznej konsekwencji i zmienia wymowę kompozycji. Oznacza ona Rozesłanie Apostołów po Zstąpieniu Ducha Świętego – Divisio Apostolorum.

A oto imiona dwunastu Apostołów: „ pierwszy Szymon, zwany Piotrem i brat jego Andrzej, potem Jakub, syn Zebedeusza i brat jego Jan, Filip i Bartłomiej, Tomasz i celnik Mateusz, Jakub, syn Alfeusza i Tadeusz, Szymon Gorliwy i Judasz Iskariota, ten, który Go zdradził” (Mt 10, 2-4).

Apostołowie ukazani są z rozwiniętymi banderolami w rękach. Według tradycji na zwojach tych bywały umieszczane odpowiednie dla każdego Apostoła artykuły wyznania wiary – Credo Apostolorum. Jednakże w zabytku płockim zostały one opuszczone z powodu braku miejsca.

Gigapixele

Modele 3D

search

Zobacz inne zabytki z kategorii: Rzemiosło