Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Bazylika katedralna należy do najstarszych i największych w kraju, będąc jednocześnie największą renesansową katedrą na północ od Alp, na której wzorowały się inne świątynie w Polsce. W jej wnętrzu znajdziemy kopię brązowych Drzwi Płockich, będących unikatowym przykładem sztuki romańskiej w tej części Europy. Zachwyca swym pięknem polichromia z herbami wszystkich biskupów płockich.

Pod północną wieżą, w Kaplicy Królewskiej, w klasycystycznym sarkofagu pochowani są władcy Polski: Władysław I Herman i Bolesław III Krzywousty, a w krypcie Konrad Mazowiecki i inni książęta. Unikatowe dzieła rzemiosła artystycznego zgromadzone w skarbcu dopełniają obrazu prawdziwej perły w koronie polskich zabytków historycznych.

Na przestrzeni wieków katedra zmieniała wygląd, jednak niezmiennie była najważniejszą świątynią Mazowsza. Po ustanowieniu płockiej diecezji w 1075 r. wybudowano pierwszy drewniany kościół katedralny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Podczas panowania Bolesława III Krzywoustego, ówczesny biskup Aleksander z Malonne, rozpoczął wznoszenie największej w kraju murowanej, trójnawowej, romańskiej bazyliki.

W XVI w., po wielu pożarach i licznych zniszczeniach, rozpoczęto gruntowną, renesansową przebudowę świątyni, do której nawiązano podczas kolejnych prac na początku XX wieku, uzupełniając wnętrza o polichromię. Od 1910 r. katedra nosi tytuł Bazyliki Mniejszej. Ostatnich zmian w świątyni dokonano na początku XXI w. Od 2018 roku, wraz z opactwem i muzeum, została wpisana na listę Pomników Historii.