Kolegium Apostołów z Maryją (Mater Apostolorum)

Kolegium Apostołów

Kolegium Apostołów odnosi się do grupy dwunastu apostołów, których Jezus Chrystus wybrał jako swoich najbliższych uczniów i towarzyszy w czasie swojej ziemskiej działalności. W Nowym Testamencie, apostołowie odgrywają kluczową rolę w szerzeniu nauk Jezusa i zakładaniu Kościoła chrześcijańskiego.

Górna kwatera lewego skrzydła Drzwi Płockich ma wskazywać na szczególną rolę, jaką odegrali Apostołowie, szerząc wiarę chrześcijańską w Kościele Powszechnym. We wczesnym średniowieczu istniał w miniatorstwie i malarstwie ściennym zwyczaj umieszczania Kolegium Dwunastu w pobliżu kompozycji Chrystusa w typie Maiestas Domini, tak jak to widzimy w tej kwaterze.

Maryja (Mater Apostolorum)

Mater Apostolorum to łacińska fraza, która oznacza „Matka Apostołów.” Jest to jeden z tytułów nadawanych Maryi, matce Jezusa, w tradycji katolickiej. Oznacza jej szczególną rolę jako duchowej matki apostołów i całego Kościoła. Tytuł ten podkreśla jej znaczenie jako przewodniczki i opiekunki dla wspólnoty wierzących, wspierającej ich w szerzeniu nauki Jezusa Chrystusa.

Maryja jako „Mater Apostolorum” jest często czczona w kontekście modlitwy za powołania kapłańskie i misyjne, prosząc ją o wsparcie dla tych, którzy podążają za Chrystusem w duchu apostolskim.

Obecność Maryi razem z Apostołami jest zgodna z opisem Wniebowstąpienia w Dziejach Apostolskich.

Drzwi Płockie

Drzwi Płockie, inaczej Drzwi Magdeburskie, Korsuńskie lub Sigtuńskie – brązowe drzwi znajdujące się niegdyś w bazylice katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Płocku. Zabytek sztuki romańskiej. Obecnie oryginalne drzwi znajdują się w zachodnim portalu soboru św. Sofii w Nowogrodzie Wielkim w Rosji, zaś w katedrze w Płocku od roku 1982 znajduje się ich odlew (kopia).

Z dotychczasowych badań wynika, że Drzwi były w Płocku prawdopodobnie przez około 250 lat, a następnie ozdobiły sobór św. Sofii (Mądrości Bożej) w Nowogrodzie Wielkim na Rusi. Nie wiadomo, jak Drzwi znalazły się w Nowogrodzie. Według XV–wiecznej legendy przywiózł je z Bizancjum książę Włodzimierz Wielki poprzez Korsuń na Krymie (stąd nazwa drzwi korsuńskie), co jednak nie jest możliwe.

Według niektórych hipotez historycznych miały być zrabowane w XIII w. przez Litwinów podczas ich wyprawy na Mazowsze. Inni badacze historii twierdzą, że zostały przekazane jako dar duchowieństwa polskiego bądź książąt płockich dla księcia nowogrodzkiego, Lingwena Olgierdowicza, brata Władysława II Jagiełły. Według jednych źródeł trafiły do Nowogrodu już w 1170 – wkrótce po wykonaniu, według innych przed połową XV wieku. Według wersji, jaką ogłosił w 1823 r. Friedrich von Adelung, Drzwi są militarnym trofeum Nowogrodzian (ściślej Karelów, Estończyków, Iżorów i północnych Rusinów), którzy zdobyli je w 1187 r. podczas wyprawy do ówczesnej stolicy Szwecji Sigtuny (stąd XIX-wieczna nazwa drzwi sigtuńskie).

Drzwi do katedry w Płocku zamówił biskup Aleksander z Malonne (zm. 1156). Mistrz Riquin, wraz z pomocnikiem Waismuthem, odlali je w brązie, w technice wosku traconego, w latach 1152–1154 w jednej z magdeburskich odlewni. Nie ma pewności czy należała ona do tamtejszej fabrica ecclesiae, działającej przy katedrze, zarządzanej przez biskupa Wichmana z Wetynu (ok. 1110-1192).

Figurki biskupów i wykonawców  znajdują się wśród reliefów, do których w 1 ćwierci XV w. dodano jeszcze przedstawienie ruskiego odlewnika, mistrza Abrahama. On też przystosował wrota do portalu zachodniego w soborze sofijskim w Nowogrodzie Wielkim na Rusi, dodając cyrylicą  tłumaczone z łaciny ruskie napisy. Hipotetycznie przyjmuje się, że drzwi zostały zrabowane z Płocka pod koniec XIII w. i po różnych kolejach losu, zawieszono je jako „miedzianą ikonę” w cerkwi prawosławnej na początku XV w.