Chłopiec z Cierniem

Spinario – datowana na I wiek p.n.e. rzeźba z brązu, przedstawiająca chłopca wyciągającego sobie cierń z nogi.

Rzeźba przedstawia siedzącego na skale chłopca, który z opartej na prawym kolanie lewej stopy usiłuje wyciągnąć cierń. Dzieło uważane jest za rzymski pastisz inspirowany rzeźbą grecką. Ciało chłopca jest typowe dla sztuki hellenistycznej, podczas gdy głowa nawiązuje do dzieł z V wieku p.n.e. i jest charakterystyczna dla posągów postaci stojących.

Najwcześniejsze wzmianki o Spinario pochodzą ze średniowiecznych relacji Bieniamina z Tudeli (XII w.) oraz Mistrza Grzegorza (XII/XIII w.). Był on wówczas ustawiony na szczycie marmurowej kolumny przed Pałacem Laterańskim. Beniamin z Tudeli, inspirując się fragmentem z 2 Księgi Samuela, uznał chłopca za przedstawienie Absaloma, podczas gdy dla Mistrza Grzegorza był to Priap. W 1471 roku na polecenie papieża Sykstusa IV rzeźbę przeniesiono do nowo wybudowanego Palazzo dei Conservatori (obecnie część Muzeów Kapitolińskich). W roku 1798 rzeźba została zagrabiona przez Francuzów, po wygraniu przez wschodzącą gwiazdę Napoleona Bonaparte genialnej kampanii włoskiej, i wywieziona do Paryża, gdzie umieszczono ją w zbiorach Luwru. Po klęsce Napoleona pod Waterloo wróciła na początku 1816 roku do Rzymu.

Wokół przedstawionej w rzeźbie postaci narosło wiele legend, według najpopularniejszej z nich chłopiec nazywał się Gnejusz Mariusz. Gdy powierzono mu dostarczenie wiadomości dla senatu wykonał swoje zadanie z takim poświęceniem, że cierń, który wbił mu się w nogę podczas podróży, wyciągnął dopiero po dotarciu na miejsce.

Rzeźba stanowiła źródło inspiracji dla artystów renesansowych. Była wielokrotnie kopiowana w marmurze i brązie, m.in. przez Antonello Gaginiego do dekoracji fontanny w Palazzo Alcontres w Mesynie, zaś układ ciała chłopca został wykorzystany m.in. przez Brunelleschiego w scenie ofiarowania Izaaka w projekcie drzwi dla Baptysterium we Florencji i Botticellego w obrazie Próby Mojżesza.

Kolekcja Dohrna z Muzeum Narodowego w Szczecinie zawiera rekonstrukcje najsłynniejszych rzeźb greckiego antyku w brązie, reprezentujących okres największej świetności sztuki greckiej w V i IV wieku p.n.e. i epoki hellenistycznej (IV-I wiek p.n.e.) – najczęściej zaginionych, a znanych z wielu rzymskich kopii.

W skład tak pomyślanej wystawy wchodziła znakomita kolekcja 60 waz i drobnej plastyki, a także zbiór rekonstrukcji najsłynniejszych rzeźb antycznych licząca 100 kopii, pierwotnie wykonanych z brązu, a znanych wyłącznie z marmurowych kopii, produkowanych masowo znacznie później, w czasach rzymskich. Świadom tego, że jest tylko amatorem o szlachetnych intencjach, Dohrn zaprosił do współpracy najwybitniejszego archeologa swojej epoki, Adolfa Furtwänglera i jego uczniów, m.in. Paula Woltersa i Johannesa Sievekinga. Dzięki temu w krótkim czasie powstała w Szczecinie wspaniała ekspozycja sztuki antycznej.

Szczecińska rekonstrukcja, wykonana tradycyjną, stosowaną w antyku techniką odlewu brązowniczego, znakomicie oddaje kolorystykę i fakturę antycznej rzeźby greckiej.